Қазақстан-Британ техникалық университеті (ҚБТУ) еліміздегі жетекші ғылыми-білім беру орталығы ретінде өз позициясын нығайтып келеді. Университет ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіптік қауіпсіздіктен бастап, цифрлық технологиялар мен тұрақты энергетикаға дейінгі экономиканың негізгі салаларын трансформациялай алатын инновациялық шешімдердің ордасына айналуда. ҚБТУ-дың бірегейлігі – білім, ғылым және бизнестің синергиясында, бұл ел үшін нақты қолданбалы әсері бар әзірлемелерді жасауға мүмкіндік береді.
ҚБТУ ректоры (Басқарма төрағасы) Маратбек Габдуллин ғылымның елдің тұрақты дамуындағы негізгі рөлін атап өтіп, ғылыми зерттеулерді дамыту мен инновацияларды енгізудің маңыздылығын ерекше айтты:
«ҚБТУ-да ғылым – бұл абстрактілі теория емес, экономиканың дамуына қуатты қозғаушы күш. Біз ғылыми басымдықтарды нақты салалардың – агроөнеркәсіп, энергетика, цифрландыру және өнеркәсіптік қауіпсіздік – қажеттіліктеріне қарай айқындаймыз. Университет білім, ғылым және бизнес бірыңғай ырғақта жұмыс істейтін экожүйе қалыптастырып отыр, бұл қолданбалы құны жоғары әрі стратегиялық әлеуеті бар жаңалықтардың пайда болуына жағдай жасайды. Біздің мақсат – тек маман дайындау емес, сонымен қатар елдің технологиялық егемендігін нығайтатын шешімдер жасау. ҚБТУ – Қазақстанның ғылыми-инновациялық трансформациясының негізгі қатысушыларының бірі және бірегейі болып қала береді.»
Мұнай-газ саласында пайда болатын қосалқы күкіртті қайта өңдеу маңызды бағыттардың біріне айналды. ҚБТУ-дың Материалтану және жасыл технологиялар мектебінің профессоры, химия ғылымдарының докторы Сауле Айдарова гидрофильді коллоидты күкірт алудың технологиясын жасап шығарды. Бұл – өсімдіктерді қорғауға арналған тиімді отандық препарат. Жоба екі мәселені бірден шешеді: өндірістік қалдықтарды қайта өңдеу және ауыл шаруашылығы саласының шетелдік пестицидтерге тәуелділігін төмендету. Бұл шешім Қазақстанның «жасыл» экономикаға көшу, көміртек ізін азайту және жаһандық аграрлық нарықтағы орнын нығайту жолындағы ұмтылысына сай келеді.
ҚБТУ Материалтану және жасыл технологиялар мектебінің профессоры, «Бір белдеу, бір жол» Мұнай инженериясы институтының директоры Сауле Айдарова:
«Жоба аясында бактерицидтік және фунгицидтік қасиеті бар гидрофильді коллоидты күкірт өндірудің химиялық технологиясы әзірленді. Препараттың қажетті қасиеттерін қамтамасыз ететін құрам жасалды. Бұл технология Қазақстан мұнай-газ өнеркәсібінің қосалқы өнімі – күкіртті тиімді қайта өңдеуге мүмкіндік береді. Зерттеу нәтижелері тек отандық өсімдіктерді қорғау құралдарын жасауға жол ашып қана қоймай, сонымен қатар ғылыми басылымдарда жарияланып, ғылымға да үлес қосты.»
ҚБТУ-дың баламалы энергетика мен нанотехнологиялар зертханаларының жетекшісі, сениор-лектор Асанали Сұлтановтың жетекшілігімен күн панельдеріне арналған гидрофобты жабын әзірленіп жатыр. Жоба экологиялық қауіпсіз, су өткізбейтін және жарық өткізгіш материал жасауды көздейді. Зерттеу нәтижесінде ультракүлгін сәулеге және температураның өзгеруіне төзімді нанобөлшектер мен полимерлердің тиімді комбинациясы анықталды. Химия, физика және инженерлік шешімдер тоғысқан бұл әдіс технологияны практикаға енгізуге үлкен мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, Асанали Сұлтановтың жетекшілігімен шағын қуатты жел энергетикасы саласында көпсатылы жел қондырғысы жасалды. Бұл жоба Қазақстанның жел әлеуетін, әсіресе шалғай аймақтарда тұрақты энергиямен қамтамасыз ету мақсатында пайдалануға бағытталған. Қондырғы модульді жүйеден, ауаны шоғырландыратын элементтерден, конфузорлардан және Коанда эффектісінен тұрады, бұл ауа ағынын едәуір жеделдетіп, электр энергиясын өндіру тиімділігін арттырады. Қапшағай көлінің жағасында орнатылған пилоттық үлгі жоғары энергия тиімділігін көрсетті, бұл жобаның өндірістік ауқымда жүзеге асырылу мүмкіндігін дәлелдейді.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында университет бірегей шешім – Neuro-helmet атты портативті ЭЭГ-дулығаны ұсынды. Бұл құрылғы ҚБТУ Ақпараттық технологиялар және инженерия мектебінің ассистент-профессоры, PhD Алина Гуторева жетекшілік ететін жобаның аясында жасалған. Дулыға қызметкерлердің когнитивтік жағдайын, шаршау мен күйзеліс белгілерін анықтап, өндірістік қателерді азайтуға және еңбек өнімділігін арттыруға көмектеседі. HR жүйелерімен интеграция жасау оның кадрлық басқарудағы тиімділігін арттырады. Құрылғы стратегиялық нысандарда пилоттық енгізуден өтіп жатыр және ірі өндірістік компаниялардың қызығушылығын тудырды.
PhD, ҚБТУ Ақпараттық технологиялар және инженерия мектебінің ассистент-профессоры Алина Гуторева:
«Астронавттардың когнитивті жағдайын зерттеуге арналған нейродулыға жобасы Қазақстанның ғарыштық әлеуетін нығайтады, ұлттық ғарышкер отрядын құруға және алғашқы қазақ әйелін ғарышқа дайындауға үлес қосады. Жоба БҰҰ мен ДДСҰ қолдауымен құрылған Space and Global Health Network ұйымымен бірлесіп жүзеге асырылуда және астронавттарды бақылауға, жаттықтыруға арналған ИИ мен нейроғылымдарды біріктіреді. Бұл Қазақстанның халықаралық ғарыш және медицина саласындағы беделін арттырып қана қоймай, экономикаға серпін беріп, жоғары технологиялы жұмыс орындарын ашуға, аэрокосмос саласына инвестиция тартуға ықпал етеді. Сонымен қатар, экстремалды жағдайда адамның когнитивті процесін зерттеу медицинада да қолданылады.»
ҚБТУ – ғылыми инновациялар орталығы ретінде студенттердің дарыны мен оқытушылар тәжірибесін біріктіріп, алдыңғы қатарлы технологияларды дамытуға бағытталған. Мұнда білім беру мен бизнес және ғылыми зерттеулер тығыз байланысты тәжірибеге бағытталған орта қалыптасты.
ҚБТУ Ғылым және инновация департаментінің директоры Назым Аханова:
«ҚБТУ жобалары – бұл ғылым мен практиканың синергиясының белгісі. Біз олардың тек теориялық білімді тереңдетіп қана қоймай, бүгінгі және болашақтағы қоғам игілігіне бағытталған нақты шешімдер ұсынатынына мақтанамыз.»
Ең жарқын жобалардың бірі – Gumatti стартапы. ҚБТУ Химиялық инженерия мектебінің сениор-лекторы, PhD Асылзат Искалиева жетекшілік ететін бұл жоба гумусқа бай тыңайтқыштардың жетіспеушілігі мен импортқа тәуелділік жағдайында жасалған. Команда егіс алқаптарында гуминді суспензиялар өндіруге арналған мобильді шешім ұсынды. Бұл технология көкөніс дақылдарында өнімділікті 150%-ға дейін арттырып, нитрат сынды зиянды заттардың деңгейін төмендетеді. Ұзақ мерзімді перспективада бұл жоба агроөнеркәсіп секторын экологияландыру бағдарламасының бір бөлігіне айнала алады.
Ақпараттық технологиялар саласында ҚБТУ Ақпараттық технологиялар және инженерия мектебінің профессоры, PhD Пакизар Шамои жетекшілік ететін команда компьютерлік көру үшін интеллектуалды түстік модель әзірлеуде. Бұл модель кескіндерді тану дәлдігін арттырып, визуалды іздеуді жақсартады, бұл визуалды аналитика технологияларын дамытуда жаңа мүмкіндіктер ашады. Технология медицинада, цифрлық өндірісте, дизайнда, мониторинг жүйелерінде қолданылады. Жасанды интеллектке деген қызығушылықтың артуын ескере отырып, жоба смарт-инфрақұрылым мен машиналық оқыту саласындағы одан әрі әзірлемелерге негіз бола алады.
PhD, ҚБТУ профессоры Пакизар Шамои:
«Жобаны жүзеге асыру жасанды интеллект пен компьютерлік көру саласында бәсекеге қабілетті технологиялар жасауға ықпал етіп, ғылым мен экономиканы дамытуға елеулі үлес қосады. Адамның көру қабілетін еліктейтін интеллектуалды түстік модель компьютерлік көру алгоритмдерінің тиімділігін арттырады. Бұл әсіресе медициналық диагностика, робототехника, автомобиль өнеркәсібі, электронды коммерция, жарнама, өнер мен дизайн, әлеуметтік желілер сияқты салаларда өзекті. Жоба ғылыми ұжымдардың сараптамалық деңгейі мен жарияланым белсенділігін арттырып, Қазақстан ғылымының жаһандық көрінуін нығайтады. Оның пәнаралық сипаты ғылымның әртүрлі бағыттарының бірлесуін ынталандырып, жаңа зерттеу бағыттарының пайда болуына жол ашады.»
Мұндай жобалардың жүзеге асуы ҚБТУ-дың ғылымды экономикаға интеграциялау бағытындағы стратегиялық бағытын дәлелдейді. Университет тек жаңа буын мамандарын дайындап қана қоймай, сонымен қатар Қазақстанның тұрақты дамуына және оның жаһандық аренадағы бәсекеге қабілеттілігіне ықпал ететін қолданбалы шешімдер жасайды.
ҚБТУ бағдарламалары ABET, ACBSP, IQAA, CIMA, ACCA, CFA сияқты халықаралық аккредитациялардан өтіп, мойындалған. Бұл университетті тек білім орталығы ғана емес, сонымен қатар елдегі ғылым мен білім дамуына жаңа стандарттар орнатуға қабілетті технологиялық өзгерістер драйверіне айналдырады.
