2024 жылғы 28 наурызынан бастап Әбілхан Қастеев атындағы ҚР Мемлекеттік өнер музейі Литва Республикасының Алматыдағы Бас консулдығымен бірлесіп 11 наурыз – Литваның тәуелсіздігін қалпына келтіру күніне орай литвалық көркем қағаз қию шебері Клайдас Навицкастың көрмесін ұсынады.
Көрмеде Литва шеберінің 56 туындысы бар – қағаздан әдемі кесілген таңғажайып, символдық және сәндік әлем. Клайдас Навицкас – дәстүрлі қолөнердің танымал шебері, 1991 жылдан бастап Литва халық суретшілері қауымдастығының мүшесі. 1962 жылы Расейняй қаласында дүниеге келген, қазіргі уақытта Литва Республикасы Григишкес, Вильнюс қаласында тұрады және жұмыс істейді.
Клайдес Навицкас кесінділері, бұл туған жерге арналған күрделі ашық симметриялы композициялар. Пейзаждық және жанрлық сюжеттердегі «Вильнюс аңыздары» сериясының парақтары көрерменге қала тарихын, оның сәулеті мен көңіл-күйін көрсетеді. «Құстар» сериясы елдің қауырсынды тұрғындарының бостандығы мен сұлулығын, олардың мінезі мен танылатын белгілерін көрсетеді. «Литва қалаларының аңыздары» таңғажайып атмосфералық сериясы Литва Республикасының шағын, жайлы бұрыштарына, олардың әңгімелері мен аңыздарына арналған. Автор Литва халық мәдениетінің сақтаушысы мен ұлттық ерекшеліктің иесі. Ол оны сақтап қана қоймай, көрмелерде де насихаттайды: Литвада, Жапонияда EXPO 2005; Линце (Австрия), Қытайда EXPO 2010, Варшавада, Гданьск пен Люблинде (Польша), Филадельфияда (АҚШ), Могилев Подольскіде (Украина), Мәскеуде және Санкт-Петербургте (Ресей), Минскіде (Беларусь).
Қағазды кесу тарихы көптеген ғасырларға созылады және ол біздің заманымыздың II ғасырында Қытайда қағаз ойлап табылғаннан басталды. Қағаз жасау технологиясы бүкіл әлемге тараған сайын, одан кесу өнері басқа елдерді жаулап алды. Бірінші болып Шығыс Азия елдері болды. XIII ғасырда Парсыда қағаздан жасалған ою-өрнектер пайда болды, ал XV ғасырда Түркия, Жібек жолы арқылы олар Еуропаға келді. XVI ғасырдың аяғында олар декор үшін пайдаланылды – кітап иллюстрациялары мен мұқабаларының, терезелердегі перделердің және т.б. XIX ғасырдың ортасына қарай қағаздан жасалған көркем кесінді Шығыс Еуропа мен Литвада таралды. Қағаз қиындыларын жасау принципі қарапайым: ол қағаз парағын бірнеше рет бүктеуге және оған қайшымен фигуралы тесіктерді кесуге негізделген. Бұл ажурлы өрнектермен тұрғын үйлерді безендірген, әсіресе Рождество мен Пасха алдында, кесінділер жаңа ағартылған үйлердің қабырғаларына жабыстырылатын, терезелерге ілінетін, икона бар бұрыштарды безендіретін.
Клайдас Навицкас өз жұмысында технологияны меңгерудің ең жоғары деңгейін, қарапайым контрастты қара және ақ түсті схемаларға дәстүрлі литва ұлтына тән ерекшеліктерді, минималды құралдарды пайдалана отырып, кескіндердің максималды мәнерлілігін көрсетеді. Көрме 2024 жылдың 10 сәуіріне дейін жалғасады.
Виолетта Вологодская
