«Сәлем, Еуропа»

0
1655

Жақында белгілі қырғыз кинорежиссері Руслан Акунның «Сәлем, Еуропа» атты комедиясы жарыққа шықты. Аталмыш картина 2,5 айда түсірілген. Комедиялық кинофильмнің түсірілімі Қырғызстан, Қазақстан, сондай-ақ Еуропаның Эстониясында жүзеге асты. Кинотуындыға авторлар барын салып, ұжым қажырлы еңбек етті. Кинорежиссердің бұл жаңа туындысы интонациясы мен рухы жағынан Ермек Тұрсыновтың «Кемпір» фильміне ұқсайды деген де пікірлер айтылды.

Алдын ала көрсетілімге танымал актерлер, сценаристер, блогерлер мен журналистер, сондай-ақ фильмнің жеке көрсетіліміне туындыны жасауға атсалысқандар да қатысты. Фильмнің сюжеті бойынша, жастайынан ата-анасыз қалған, ата-әжесінің қолында өскен немересінің бітіру кешіне егде жастағы ерлі-зайыптылар Еуропаға сапар шегеді.

Осыдан 11 жыл бұрын қырғыздың жас режиссері Руслан Акун өзінің «Салам, Нью-Йорк» атты дебюттік туындысын түсірген еді. Оның бұл фильмі қарапайым болғанымен, ол бізді өзінің еңбекқорлығымен, жақсы фильмдер түсіруге деген құштарлығымен баурап алды және адал еңбек сияқты мәңгілік құндылықтарды насихаттады. Сюжет бойынша қырғыздың жас жігіті Нью-Йоркке Колумбия университетіне оқуға келеді. Ол ағылшын тілін жақсы білмейді (бірақ Айви Лигасы университетіне қалай түсуге болатыны жұмбақ) және туысының көмегіне сенеді. Ал Еуропаға кеткенде жігіттің өзі бәрін анықтауы керек.

Одан кейін кино әлемінде әртүрлі уақыттар өтті. Комедиялар көп түсірілмеді және ешкім кейіпкердің терең дамуына мән бермеді, сондықтан дебют жақсы қабылданды. Одан кейін қазақстандық продюсерлер Руслан Акунға назар аудара бастады. Өйткені оның көпшілікке түсінікті, тартымды фильмдер түсіріп, жақсы касса жинайтын сирек қабілеті бар еді. Осылайша, 2017 жылы Акун бізге өзінің алғашқы кассалық хиті – «Ананы іздеу» комедиялық драмасын ұсынды. Онда балалар үйінің тәрбиеленушісі Азамат Америкада ата-анасын іздейді; онымен кездесу үшін бала математикалық олимпиадада жеңіске жетіп, жолға шығады. Кішкентай, бірақ ақылды Азаматтың (қырғыз актері Азамат Уланов) және оның ең әуелі сұлулығымен (қазақстандық Тәуекел Мүсілім) таңғалдыратын ұзын бойлы досының қатысуымен түсірілген картина, тіпті екі адамның достығы туралы хикаяның аллегориясы сияқты көрінді: көршілес ағайын қырғыз бен қазақ, бірі кішкентай, бірақ ақылды және іскер, екіншісі одан бірнеше есе үлкен, сырты сұлу және мінезді, бірақ мейірімді.

Руслан Акунның «Офлайн демалыс» атты қазақстандық жасөспірімдер комедиясы да өте сәтті шықты. Кинорежиссер өзінің барлық хиттерін кем дегенде екі бөлімде түсірді. «Сәлем, Еуропа» атты жаңа туындысы оның дебюттік лентасының сәл өзгерген еуропалық нұсқасы сияқты.

Жаңа фильм не туралы?

«Сәлем, Еуропа» фильмі үшін таңдалған оқиғаның мәні зор: немересін өсіріп, Еуропаға оқуға жіберген қарттар оның Италиядағы бітіру кешіне аттанады. Сонымен қатар олар оған автостоппен жетеді, өйткені дәрігерлер атасына ұшақпен ұшуға тыйым салады. Олар жолда әртүрлі шытырман оқиғаларды бастан кешіреді. Бұл картина Шығыс мәдениеті бір-біріне деген сезімдерін көпшілік алдында білдіруге тыйым салған, бірақ Еуропада өмірлерінің соңғы сапарында олар екінші жастықты бастан өткерген біздің қатал аталарымыз бен апаларымыздың ұрпағына жұмсақ арнау болуы мүмкін.

Қарттар бір-бірін қатты жақсы көретінін, бір кездері дұрыс таңдау жасағанын тағы да түсінеді. Жоспардан бәрі шыққан жоқ, бірақ оның негізгі элементтері әлі де бар. Мысалы, Эйфель мұнарасының жанында қарт ерлі-зайыптылардың айналасындағылардың бәрін қозғап билеп жатқан көрінісін алайық. Дегенмен оқиға аудиторияның ең нәзік сезімдеріне әсер етуі үшін онымен егжей-тегжейлі және мұқият жұмыс істеу керек еді. Оның үстіне фильмде барлығын жоғары деңгейде жеткізе алатын актерлер ойнады.

Сонымен, бұл фильмде басты рөлдерді қазақстандық белгілі актер Бауыржан Қаптағай мен Қырғызстанның халық артисі Айтұрған Темірова сомдады. Бауыржан Қаптағай бұдан бұрын Әділхан Ержановтың «Шеберлер» және «Әлемнің мейірімсіз бейжайлығы» драмаларында және көптеген басқа да үлкен-кіші кинотуындыларда басты рөлдерді сомдап келеді. Ал қырғыз киносының аңызы Айтұрған үшін бұл жоба үлкен «қайта оралу» деуге болады. Өйткені ол 20 жыл бойы фильмдерге түспеген. Қырғыз киносының классигі Болотбек Шәмшиевпен «Ыстықкөлдің қызыл көкнәрінде» дебют жасаған ол оның сүйікті актрисасына айналып, кейін «Ақ кеме», «Ерте келген тырналар», сәл кейінірек әскери драмада ойнады. Ол қазақ мергені Әлия Молдағұлованы «Снайперлер» фильмінде сомдаған, одан кейін біздің көрермен оны Кеңес заманында танымал «Қасқыр шұңқыр» криминалдық драмасынан тамашалаған болатын. «Сәлем, Еуропада» кішігірім рөлдерді – олардың студент немересін Ерлан Құлмурзин, ал қарт жұптың еуропалық көмекшісін британдық Луи Джордан сомдады.

Актер Бауыржан Қаптағай мен фильмнің режиссері Руслан Акун екеуі бұрын «Офлайн демалыстың» бірінші бөлімінде жұмыс істеген, содан кейін Акун Қаптағайға рөл жазуға уәде берген. Нәтижесінде «Сәлем, Еуропада» актер бас рөлдердің бірін сомдады.

«Мен мінезі өте қатал құрметті ақсақалдың рөлін ойнаймын. Ол қазақ ауылдарының бірінің ақсақалы, бәрі оған мойынсұнады, барлығы онымен кеңеседі. Бір күні ол ұлы мен келінін жоғалтады, ал немересін өз қамқорлығына алады. Ол оған лайықты тәрбие береді, барлық жиғанын оның оқуына жұмсайды және шетелге оқуға жібереді. Кейіпкер өте қызықты, менің ойымша, ол өзінің сүйікті немересіне лайықты ата бейнесін жеткізе алды», – деп, өз ойымен бөлісті актер.

Ерлан Құлмурзин, өз кезегінде, түсірілім кезінде қиындықтарға тап болғанын мойындады. Өйткені оған ағылшын және итальян тілдерін меңгеру, көп мәтінді жаттау және айтылумен жұмыс істеу керек болды. Команда бір жарым айға жуық фильм сценарийімен жұмыс істеді. Түсірілімге тағы екі жарым ай кетті. Жалпы жобаны дайындау бір жылға жуық уақытты алды. Оның үстіне түсірілім тек Қазақстанда ғана емес, тағы екі елде – Қырғызстан мен Эстонияда өтті. «Сәлем, Еуропа» көрерменді күлдіретін жай ғана комедия емес. Сондай-ақ онда ең шыдамды адамдардың да көзіне жас алдыратын әсерлі сәттер бар. Сонымен қатар фильм сізді көп нәрсені ойлауға және қайта қарауға шақырады.

Картинаның кемшілігі неде?

Бірінші режиссерлік және сценарийлік олқылық – басты кейіпкерлердің образдары болса керек. Олар ойдан шығарылғандай әрі шынайылығы төмен болып көрінеді. Картинаның кей тұсы қазақ режиссерлері мен сценаристерінің 60 жастан асқан ауыл тұрғынын қалай көретінін бейнелейді: ол стереотиптік бейнеде болуы керек, яғни орамал, қазақы көйлек, камзол және құлағында ұлттық сырға болуы тиіс. Оған қоса, жас кейіпті Айтұрған Темірованың ауылдағы апаға ұқсамайтынын мойындау керек. Атаның бейнесі де қызық – ол ескі совет мотоциклін мініп, күндіз-түні жұмыс істейді, жергілікті әкімге үрей ұялатады, т.б.

Негізгі оқиғалардың себебі – қарттар Еуропаға ұшақпен бара алмайды, өйткені атасының қысымы бар болғандықтан, олар автостоппен жүреді. Бұл, әрине, негізгі себеп бола алмайды. Бұндай себеп біздің аталарымыз бен апаларымыздың қайсысын тоқтата алады? Кез келген басқа нұсқалар сенімді болар еді. Мысалы, егер олар Германияға достарына барса – онда көптеген неміс кетіп қалып, Италияға автостоппен барса немесе немересі оларға билеттер жіберіп, олар бағаны көріп арзандату үшін оларды қайтарып, алаяқтарға тап болса… Сол себепті олар автостоппен баруға мәжбүр болуы мүмкін. «Сәлем, Еуропа» әзіл-оспақ деңгейі – нәсіл, бағдар, мәдениеттер, менталитеттер мен біздің ұлттық тағамдарымыздың айырмашылықтары төңірегіндегі әзілдер.

Картинаның артықшылығы

Жоғарыда айтылған кемшіліктерге қарамастан, бұл кинокомедияда әлі де көптеген артықшылық бар, олармен кинотеатрда танысқан дұрыс. Мысалы, қарттар Масон деп атайтын қара жігіт Мейсонның бейнесі өте сәтті шыққан. Ол Еуропаға саяхатта олардың жолбасшысы болады. Өткен қылмысына қарамастан, ол жақсы, мейірімді және жанашыр адам.

«Сәлем, Еуропа» фильмі – бұл сирек кездесетін фильм. Оны қарт туыстарыңызбен – апаларыңызбен, аталарыңызбен, ал кейбіреулер ата-аналарымен бірге көруге болады. Өйткені оқиғаның өзі мейірімді, зиянсыз және қарапайым көрерменге ұнауы керек. Біздің режиссерлер егде жастағы адамдарға ештеңе ұсынбайды. Сонымен қатар романтикалық желі, кемшіліктеріне қарамастан, ностальгиялық, таза және көңілді болды; неміс барларының біріндегі қызғанышқа қарсы тартыс сахнасы әсіресе күлкілі. Ал біз жоғарыда жазған Эйфель мұнарасындағы көрініс және саяхаттың соңғы бөлігі – қарттардың велосипед теуіп жүрген жері тіпті ең қатал адамның да жүрегін толқытады. Өйткені әркім өзінің екінші жартысымен бірге ұзақ әрі бақытты өмір сүргісі келеді. Бұл фильм – отбасылық құндылықтар мен адамдар арасындағы мейірім, махаббатты дәріптейтін туынды.

«Сәлем, Еуропа» фильмі 1 ақпаннан бастап еліміздің барлық кинотеатрларында жүріп жатыр.

Нұрлайым ЖАҚЫПҚЫЗЫ

Жауап қалдырыңыз

Please enter your comment!
Please enter your name here