Ресейдің тумасы Никита Ганин бүгінгі таңда Қазақстанда – Алматы қаласында орналасқан Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеттің «Педагогика және психология» мамандығы бойынша білім алуда. Бірінші курс студентінің қазақ елі туралы ой-пікірін білмек боп, әңгімеге тартып едік. Төменде сол екеуара сұхбатты қаз-қалпында беріп отырмыз.
– Қазақстандағы оқу қалай, көңіліңізден шығады ма, Алматыда білім алуға қаншалықты жағдай жасалған дер едіңіз?
– Әрине, Қазақстанда білім алу үрдісі көңілімнен шығады. Әсіресе, осындай сұлу, табиғаты көркем, адамдары жайсаң, елдегі ірі қалалардың бірі Алматыда оқу – мені әрдайым шабыттандырады.
Алматы – мәдениетке өте бай қала. Университетке келгенде, көшеде, үйге барғанда, әрдайым осы өмірімнің бағалы екенін түсінемін. Мұнда әртүрлі халық өкілдері бір шаңырақтың астында тату-тәтті, ынтымақта өмір сүреді. Адамдардың ұстанымдары, өмір сүру қағидалары, діні әртүрлі болғанмен, бір-біріне жылы қарым-қатынас сыйлай алатындығымен ерекшеленеді. Мен оқып жатқан Абай университетінде студенттерге барлық жағдай жасалынған. Ол Қазақстандағы ең алғаш ашылған, тарихы терең оқу орындарының бірі. Бәріміз жоғары табыс тауып, жақсы жұмысқа орналасу үшін білім алудың мәні қаншалықты терең екенін білеміз. Ал, ол үшін жоғары оқу орнын дұрыс таңдаудың маңызы өте зор.
Алғашында шешім қабылдау қиынға соққанын жасырмаймын. Еуропадағы университеттердің біріне оқуға түсемін деген мақсат болған. Алайда, Қазақстан туралы ақпараттар бұл көзқарасымды түбегейлі өзгертті. Оның үстіне, мұндағы оқыту жүйесі ерекше, қолжетімді, әрі білім беру бағыты әлемдік стандарттардан еш кем емес. Енді ғана бірінші курсты аяқтадым. Соған қарамастан, қазақ өлкесі маған көптеген тәжірибе мен тағылым берді. Бұл ел – мүмкіндіктер алаңы. Дәл осы мемлекетте алған білімім бәсекеге қабілетті кез келген елде өз артықшылығымды көрсетуге мүмкіндік беретініне сенімдімін.
– Білім алу үшін неге Қазақстанды, оның ішінде Абай университетін таңдадыңыз?
– Қазақстанда оқуыма отбасымның кеңестері әсер етті. Бізді қызықтырғаны – психологияның, философияның оқу бағдарламалары. Оның үстіне, Абай университеті оқытудағы ең үздік технологияларды пайдалана отырып, ең үздік білім берудің әдіс-тәсілдерін ұсынады және студенттерге сапалы білім беріп қана қоймай, оларды сұранысқа ие маман, қоғамда орны бар тұлға болып қалыптасуына да ықпалын тигізеді. Мұнда өз саласы бойынша тәжірибесі мол мамандар сабақ береді.
Менде тағы бір ақпарат бар. Әлемнің 1300 жоғары оқу орнын зерттеген QS World University Rankings by Subject беделді халықаралық рейтингінің нәтижесінде осы Абай университеті Қазақстан мен Орталық Азиядағы педагогикалық жоғары білім ордаларының көшбасшысы деп танылған. Осылардың барлығын сараптай келе, отбасыммен ақылдаса отырып, аталған оқу орнына келіп құжат тапсырдым. Менің ағаларым өздері сүймейтін, ол мамандық бойынша жұмыс істегілері келмейтін саланы оқыған. Олар маған бұл қателікті қайталамауға түрткі болды.
– Ресей мен Қазақстанда оқудың, яғни білім алудың қандай айырмашылықтары бар немесе ұқсастығы қандай?
– Мен туып-өскен елдегі оқу орындары да әлемді өзіне қаратып отыр деп айта аламын. Мәселен, біздегі Мәскеу, Казань, Петербург сияқты үлкен қалаларда орналасқан жоғары оқу орындарына шетелдерден студенттер келіп, білім алады. Ал, ондағы білім жүйесінде айтарлықтай ерекшеліктер жоқ деп ойлаймын. Қазақстандағы сияқты, Ресей жеріндегі білім саласы өкілдері студенттерін нағыз өз ісінің маманы етіп шығаруға атсалысады. Ал, қалғаны өзіңе байланысты.
Мен үшін өте қызықты факт – елдің мәдениеті. Бір ел туралы білгің келсе, сол елде тұрып, адамдарымен араласып көрудің құндылығы жоғары. Бұл баға жетпес тәжірибе екені анық. Мәселен, Қазақстанда оқу – маған осы елдің мәдениетін, салт-дәстүрін меңгеруге мүмкіндік берді. Өз басым, өмірді қиындатпай сүргенді ұнатамын. Оқу керек деген міндетпен қатар, мен мұны жағымды эмоцияларға толы саяхат деп те білемін. Сондай-ақ, шетелде оқудың бір жақсы тұсы – тіл үйрену. Мәселен, осында келгелі қазақ тілін тереңірек меңгеру үстіндемін, әрі ағылшын тіліне деген қызығушылығым арта түсті. Тағы бір айта кетерлігі, үйреніп жүрген тәжірибе. Тәжірибе мансап жолында өз пайдасын бермесе, артық болады деп айта алмаймын. Шетелде оқып келген маманға сұраныс жоғары болатынын баршамыз білеміз. Мен де Қазақстанда жинаған тәжірибемді пайдаланып, өз елімдегі кейбір азаматтарға қолжетімді мүмкіндіктерге жол ашамын деп ойлаймын.
Жаңа таныстықтар пайда болды. Қазір өз айналамда әр түрлі елден келген студенттер көп. Бізді шетелден келген білім алушылар ретінде, ортақ мақсаттар біріктіреді. Сондай-ақ, қазақстандық студенттердің де қолдауы ерекше деп айта аламын. Тағы бір маңыздысы, жақсы оқу. Әлемдегі үздік жобаларда бой көрсеткің келсе, өз мүмкіндіктеріңді құр жібермеу керек деп ойлаймын. Ал, шетелде білім алудың кемшіліктері – отбасыңның жанында болмауы, достарыңыз немесе таныстарыңыз жоқ жаңа елде жалғыз боласыз.
– Бірінші курстың емтихандарды қалай тапсырдыңыз?
– Өте жақсы. Барлығы ойымдағыдай. Уайымдамай, 2 курсқа дайындала берсем болады.
– Алда жұмыс істеу үшін Қазақстанда қалатын ниетіңіз бар ма?
– Әрине, ойым бар. Қазақстанның азаматтығын алғым келеді. Дегенмен, бәрі уақыт пен болашақтың еншісінде…
– Қазақ мәдениеті қызықтырады ма? Оның ішінде қазақ ақын-жазушыларымен, салт-дәстүрімен танысып үлгердіңіз бе? Мұнда өмір сүру қаншалықты тиімді немесе қиындық тудырып жүр?
– Көптеген Еуропа елдерінде болдым. Ал, Қазақстанда тұру – өмір сүрудің ең тиімді тәсілі деп айтар едім. Қазақ жерінен көптеген достар таптым. Тіпті, олардың қай жүзден, қай рудан екенін де білемін.
Қазақ мәдениеті мені қатты қызықтырады. Ұлттық аспаптарына келсек, домбырада, шаңқобызда ойнай аламын. Қаласаңыз, сұхбат аяқталған соң, Құрманғазының «Адай» күйін орындап бере аламын. Өзім орындап жүрген күй тарихын да оқып, зерттедім. «Адайдың» тарихы тым тереңде жатыр. Бір қуантарлығы, әлі күнге дейін еш өзгеріссіз, түпнұсқасынан айырмашылық болмаған нұсқада орындалып келеді екен. «Адай» күйі бұрын ел батырларының намысын шыңдап, жігерін қайрайтын ұран ретінде орындалатын болған. Бір аңыздарда, күйдің белгілі адай руының бір сұлу қызына арналғаны туралы айтылса, бір естеліктерде дәл осы ру Исатай көтерілісінде көзге түсіп, елді сүйсінткен, ал, Құрманғазы Исатайға қосылған қолдың ішінде адайлықтар көп болғаны үшін, жігер беру мақсатында шығарған деседі. Ал, кейбір деректерде күйдің шығу тарихын былай сипаттайды. Құрманғазы бірде түркімендермен соғысуға бара жатқан 300 қаруланған әскерді көреді. Жоғарыдан бақылап тұрған күйшіні адайлықтар өз жеңістерімен таң қалдырады. Жігіттердің батырлығына риза болған ол, дәл осы күйді сол жерде шығарған деседі. Әрине, мұның барлығы тарих. Десе де, аталған күйдің қалай шыққаны емес, оның қазақ мәдениетінде алатын орны маңызды. Мен қазақ халқының рухани дүниесінде домбыраның, жетігеннің, қобыздың, жылқы, тіпті, қымыздың алатын орны ерекше екенін білемін. Қазақтардың қолы ашық, жүрегі мен мейірімі қандай кең болса, дастарханы да сондай бай. Ал, ақын-жазушыларына келетін болсақ, қазір Абайдың қара сөздерін оқып, көкірегіме түйіп алар көптеген ақпараттар таптым.
Дәл қазір қазақ тілін үйрену үстіндемін. Ақпан айынан бастап, қазақ тілін жетік меңгеруді қолға алдым, аздап сөйлеп жүрмін. Мысалы, «Армысыздар, достар! Қалыңыз қалай? Бүгін біз университетке барамыз. Бұл керемет уақыт. Рақмет, менің қымбатты, құрметті достарым!» Дұрыс айттым ба? Болашақта қазақ тілінде өз ойымды анық жеткіземін деген ниеттемін.
– Сізге сәттілік тілейміз!
– Рақмет!
Сұхбаттасқан: Мөлдір РӘСІЛ
