Мемлекетіміздің басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауында: «Халықтың денсаулығын жақсарту мәселесі айырықша назар аударуды талап етеді. Барлық жастағы ел азаматтары арасында бұқаралық спортты дамыту маңызды», – деп атап көрсетті. Соңғы жылдары Қазақстанда өмір сүру сапасы мен салауатты өмір салтына деген қызығушылық артып келеді. Азаматтар денсаулыққа, физикалық және менталдық әл-ауқатқа көбірек көңіл бөле бастады. Бұл үрдіс өмір сапасын жақсарту бағытындағы мемлекеттік бастамалармен, цифрлық технологиялардың дамуымен және халықтың саналы таңдауларымен байланысты. Бүгінгі тақырыпқа арқау болып отырған өмір сапасына деген қанағаттану деңгейін, салауатты өмір салтын ұстану үрдісін және технологиялардың бұл бағыттағы рөлін қарастырамыз.
Алматы марафоны – әлеуметтік миссияны жүзеге асырады
Алматы марафоны – Қазақстанның ірі спорттық іс-шараларының бірі болып табылады. 2012 жылдан бастап өткізіліп келе жатқан бұл жарыс әр жыл сайын он мыңдаған адамды біріктіреді: кәсіби спортшылардан бастап, бірінші рет жүгіруге шешім қабылдаған әуесқойларға дейін. Марафонның басты мақсаты – қоғамда денсаулықты өмір салтын насихаттау және әрқайсымыздың дене дайындығы мен рухани күшін арттыруға үлес қосу. Алматы марафонының трассасы қаланың тарихи және табиғи көрікті жерлері арқылы өтеді, бұл іс-шараға қатысушыларға тек спорттық шешімдерді ғана емес, сонымен қатар қала мәдениетімен танысу мүмкіндігін береді. Алматы марафоны тек бір күндік спорттық жарыстан гөрі үлкен әлеуметтік миссияны жүзеге асырады. Ол адамдарды денсаулықты өмір салтын қалыптастыруға үндейді: марафонға дайындық кезеңінде қатысушылар дұрыс тамақтану, жаттығу режимін сақтау және стресті басқару сияқты тақырыптар бойынша семинарлар мен тренингтерге қатысады. Бұл іс-шара әсіресе жас ұрпақтың назарын спорт пен белсенді өмір салтына аударуға бағытталған.
2024 жылдың наурыз айында жүргізілген «Халықтың өмір сүру сапасы» зерттеуінің нәтижелері бойынша, респонденттердің 43,8%-ы өміріне қанағаттанатынын білдірген. Қала мен ауыл арасындағы айырмашылық айқын байқалады: ауылдық жерлерде бұл көрсеткіш – 55,3%, ал қалаларда 38,5% деңгейінде. Ерлердің өміріне қанағаттану деңгейі 47,9% болса, әйелдер арасында бұл көрсеткіш – 41,1%.
2023 жылмен салыстырғанда, өмір сапасына қанағаттану деңгейі 2 пайыздық пунктке өсті (2023 жылы – 41,8%). Ал, 2022 жылмен салыстырғанда 2,5 пайыздық пунктке жоғары (2022 жылы – 41,3%). Бұл халықтың әл-ауқаты жақсарып келе жатқанын және өмір сапасын оң бағалайтын азаматтар үлесінің артып отырғанын көрсетеді.
Салауатты өмір салтының дамуы
Қазақстанда салауатты өмір салтына деген қызығушылық тұрақты түрде өсіп келеді. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің деректеріне сәйкес, 2022 жылы халықтың 23,2%-ы белсенді және саналы өмір салтын ұстанса, 2025 жылға қарай бұл көрсеткіш 30%-ға жетуі тиіс. Сарапшылар мұны спорттық инфрақұрылымның дамуы, денсаулық туралы ақпараттың қолжетімділігі және аурулардың алдын алу шараларына деген қызығушылықтың артуымен байланыстырады.
Цифрлық технологиялардың рөлі
Фитнес-қосымшалар мен ақылды құрылғылар қазақстандықтар үшін денсаулықты бақылаудың ажырамас бөлігіне айналды. MyFitnessPal, Nike Training Club, Strava сияқты қосымшалар жаттығу бағдарламаларын құруға және нәтижелерді бақылауға көмектеседі. Ал, Fitbit, Apple Watch, Xiaomi Mi Band сияқты ақылды құрылғылар физикалық белсенділікті, жүрек соғысын, стресс деңгейін және ұйқы сапасын қадағалауға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, онлайн-консультациялар қызметі де қарқынды дамып келеді. Қазақстандықтар қашықтан дәрігерлермен байланысып, қажетті кеңестер ала алады, бұл әсіресе созылмалы аурулары бар науқастар үшін маңызды.
Менталдық денсаулыққа күтім жасау – салауатты өмір салтының маңызды бөлігі. Қазақстандықтар Calm, Headspace, Insight Timer сияқты медитация және релаксация қосымшаларын жиі қолданады. Сонымен қатар, Lumosity, Peak, Elevate сияқты мобильді ойындар зейінділікті арттырып, когнитивті дағдыларды дамытады.
Алайда, технологияны дұрыс пайдалану маңызды. Экран алдында тым көп уақыт өткізу физикалық белсенділікке кері әсер етуі мүмкін, сондықтан қазақстандықтар цифрлық шешімдер мен шынайы өмірдегі белсенділікті теңестіру қажеттілігін түсіне бастады.
Спорт және инфрақұрылым
Қазақстанда салауатты өмір салтын қалыптастыру үшін мемлекет тарапынан түрлі инфрақұрылымдық жобалар жүзеге асырылуда. Қала тұрғындары үшін фитнес-орталықтар, жүгіру жолдары, велосипед жолдары мен ашық спорт алаңдары саны артып келеді. Ауылдық жерлерде де спортқа қолжетімділікті арттыру мақсатында жаңа нысандар салынып, спорттық бағдарламалар ұйымдастырылуда.
Сонымен қатар, спорттық жарыстар мен марафондар қазақстандықтар арасында кең таралған. Мысалы, Алматы марафоны мен Астана веложарысы мыңдаған спорт сүйер қауымды біріктіреді. Бұл іс-шаралар салауатты өмір салтын дәріптеуге және қоғамда спорттық мәдениетті нығайтуға ықпал етеді.
Азық-түлік және денсаулық
Дұрыс тамақтану – денсаулықтың негізгі элементтерінің бірі. Қазақстандықтар арасында биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ) мен органикалық өнімдерге деген сұраныс артып келеді. Euromonitor International зерттеуі бойынша, 2023 жылы ББҚ нарығы 11,5%-ға өсіп, $195,4 млн-ға жетті.
Сарапшылардың пікірінше, дәрумендер мен минералдарға бай тағамдарды тұтыну, сондай-ақ су балансына көңіл бөлу халық денсаулығына оң әсер етеді. Ақылды технологиялар бұл процесті жеңілдетуге көмектеседі: арнайы қосымшалар арқылы тағамның құнарлылығын бақылау, судың қажетті мөлшерін ішу және қолайлы диетаны таңдау мүмкіндігі артып келеді.
ТОБЫҚТАЙ ТҮЙІН
Қазақстандықтардың өмір сапасы біртіндеп жақсарып келеді, бұл зерттеу нәтижелерімен дәлелденіп отыр. Өмірге қанағаттанатын адамдар саны артып, салауатты өмір салтын ұстану үрдісі кеңейіп келеді. Бұл бағытта цифрлық технологиялардың рөлі ерекше, өйткені олар денсаулықты бақылауды жеңілдетіп, адамдарға қолжетімді шешімдер ұсынады. Еске сала кетейік, спорттық инфрақұрылымның дамуы, дұрыс тамақтану әдеттерінің қалыптасуы, онлайн-медицина мен фитнес-қосымшалардың қолжетімділігі қазақстандықтардың әл-ауқатының артуына оң ықпалын тигізуде. Алайда, технология мен шынайы өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтау маңызды, себебі тек кешенді тәсіл ғана ұзақ мерзімді денсаулық пен әл-ауқатты қамтамасыз ете алады. Әрбір адам өз денсаулығына саналы түрде көңіл бөлсе, қоғамдағы жалпы өмір сапасы да жақсара түседі.
Индира БІРЖАНСАЛ
