Қазақстан 2029 жылға қарай 150 млрд доллар тікелей шетелдік инвестиция тартуды көздеп отыр. Президент тапсырмасымен осы маңызды мақсатқа жету үшін жаңа инвестициялық цикл іске қосылды. Алда аса маңызды төрт жыл ғана тұр. Осы орайда сырттан инвестор тарту ісін белсенді атқару, инвестициялық климатты жақсарту, сәйкесінше ол үшін заң мен тәртіпті жүйелеу маңызды. Өйткені, ірі инвестициялық жобалар еліміздің одан әрі экономикалық өсуіне негіз болады. Үкімет инвесторлар үшін жағдайды жақсартуға бағытталған кешенді саясатты іске асыруда. Негізгі міндет – әкімшілік кедергілерді, шығындарды азайту және неғұрлым түсінікті әрі тұрақты бизнес-ортаны қалыптастыру. Ғасыр тарихы бар «Qazaq» газеті бүгін осы тақырыпқа тоқталады.
ЕЛІМІЗ ИНВЕСТОРЛАР ҮШІН «ЖАСЫЛ ДӘЛІЗ» АШТЫ
Шетелдік капитал мен технологияны тарту жаһандық экономикалық процестерге қатысу және халықтың өмір сүру деңгейін көтеру тәсілі ретінде қарастырылады.
«Өткен жылы ЖІӨ көлемі 286 миллиард долларды құрады. Биыл экономикалық өсу көрсеткіштерін ескере отырып, біз 300 миллиард доллардан асады деп отырмыз. Алдағы жылдарда серпінді экономикалық өсім қамтамасыз етілсе, 450 миллиард долларға жетуге толық қауқарымыз бар. Осы мақсатта еліміздің өнеркәсіптік әлеуетін дамыту, экономиканы әртараптандыру, сондай-ақ шетел валютасының құнын арттыру, экономиканы жоғары деңгейде ұстау бойынша үлкен жұмыстар атқарылуда», – деді Үкімет басшысы Астанада өткен брифингте.
Шетелдік капиталды тартудың негізгі құралдарының бірі инвестициялық жобаларды басымдықпен қолдау тетігі – «Жасыл дәліз». Ол белгілі бір критерийлерге сәйкес келетін жобалардың әкімшілік рәсімдерін жеделдету үшін әзірленген: инвестицияның қомақты көлемі, заманауи технологияларды пайдалану, халықаралық іскерлік беделдің болуы (мысалы, Fortune Global 2000 тізіміне енгізу немесе жаһандық биржалардағы листинг), сондай-ақ күтілетін әлеуметтік-экономикалық нәтиже.
Бағдарламаға қатысушылар арнайы тізілімге енгізілген және мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасаудың оңайлатылған тәртібін пайдалана алады. «Жасыл дәліз» аясында 16 негізгі мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі бес жұмыс күніне дейін қысқартылды. Бұл, атап айтқанда, лицензияларға, визаларға, рұқсаттарға, заңды тұлғаларды тіркеуге және жер учаскелеріне құқықтарды тіркеуге қатысты.
Бүгінгі күні басым және стратегиялық маңызды инвестициялық жобаларды жүзеге асыратын 134 компания механизмді пайдалануда. Әкімшілік қиындықтар туындаған жағдайда инвесторлар – «Жасыл дәліздің» қатысушылары да, одан тыс жерлер де – Үкімет жанындағы Ұлттық инвестициялық қызмет орталығына хабарласа алады. Орталық сұраныстарды қарайды және қажет болған жағдайда жүйелі мәселелерді Инвестициялық штаб деңгейіне береді. Ал бұл процестің институционалдық тұрақтылығын арттырады әрі инвесторлардың сенімін нығайтуға көмектеседі.
МАҢЫЗДЫ ЖОБАЛАР
«Қорғас – Шығыс қақпасы» арнайы экономикалық аймағы (АЭА) аясында жаңа халықаралық жүк және жолаушылар әуежайының құрылысы жылдың басты жобаларының бірі болды. Осы көліктік-логистикалық артерияның іске қосылуымен Қазақстан Азия мен Еуропа арасындағы транзиттік хаб ретіндегі позициясын нығайтып келеді. «The Hansa» неміс консорциумы мен «SKYMAX Technologies» компаниялар тобының қатысуымен жобаны жүзеге асыру заманауи көлік инфрақұрылымын құруды және халықаралық логистикалық тізбектерге ұзақ мерзімді интеграцияға арналған мультимодальды хабты дамытуды көздейді.
Жоба жолаушылар терминалының (сағатына 50-ден 500 адамға дейін), жүк терминалының (жылына 50-ден 250 мың тоннаға дейін), JET A-1 сақтау қоймасының (жылына 200-ден 550 мың тоннаға дейін) және мультимодальды логистикалық орталығының құрылысын қамтиды. Жобаны іске асырудың бірінші кезеңі 2027 жылға, инфрақұрылымдық жұмыстарды аяқтау – 2032 жылға жоспарланған. Инвестиция көлемі 250 млрд теңге. Жоба азиялық бағытта еліміздің транзиттік әлеуетін және экспорттық мүмкіндіктерін дамытуға бағытталған.
Агроөнеркәсіптік кешенде «PepsiCo» Алматы облысындағы тұзды тағамдар зауытына инвестицияны екі есеге – 160 миллион доллардан 320 миллион долларға дейін ұлғайту туралы шешім қабылдады. Жобаға 15 қазақстандық шаруа қожалығы қатысып, олар картоптың арнайы сорттарымен қамтамасыз етіліп, агротехникалық қолдау көрсетіледі.
Қытайлық «Fufeng Group» компаниясы инвестициялық көлемі 800 млн долларды құрайтын Жамбыл облысында жүгеріні терең өңдеуге арналған индустриялық парк жобасын жүзеге асыруда. Қазірдің өзінде отандық жеткізушілермен 300 мың тонна жүгеріге келісімшарт жасалған. Қазақстан компанияның еуропалық нарыққа шығуы үшін аймақтық хаб болып саналады. «PepsiCo» жағдайындағыдай жоба мемлекет қаржыландыруынсыз жүзеге асырылуда.
Түркістан облысында «Qingdao Wanlin Food» компаниясы жылына 50 мың тонна сусыздандырылған көкөністерді шығаратын зауыт салуда. Инвестиция көлемі 90 млн долларға дейін өсті, жоба 300 жұмыс орнын құруды көздейді. Негізгі экспорттық бағыттар – ЕО және АҚШ.
Тау-кен металлургия өнеркәсібінде Павлодар және Қостанай облыстарында толық циклді алюминий кластерін құру бойынша «East Hope Group» жобасы үлкен қызығушылық тудырады. Жоспарланған өңдеу қуаттылығы жылына 2 млн тонна алюминий тотығына дейін, жобаның жалпы бюджеті – 12 млрд доллар. Сонымен бірге, 10 мыңға дейін жұмыс орнын құру, энергетикалық және желілік инфрақұрылым салу жоспарлануда.
Сондай-ақ, Жамбыл облысында «Fujian Hengwang Investment Co» компаниясы «Жібек Жолы» арнайы экономикалық аймағы аумағында болат құю зауытының құрылысын бастады. Инвестиция көлемі 756 млн доллар, жобалық қуаты жылына 3 млн тоннаға дейін болат өндіруге жетеді. Құрылыс кезеңінде 1,5 мың, өндіріс басталғанда 2,5 мың жұмыс орнын ашу жоспарлануда. Өнім ішкі нарыққа, сондай-ақ Орталық Азия мен Еуропа елдеріне жеткізіледі. Жоба бойынша Шу қаласында тұрғын үй және әлеуметтік инфрақұрылым салу жоспарланған.
Еуропалық «Roca Group» компаниясы Қызылорда облысында санитарлық-техникалық бұйымдар шығаратын зауыт құрылысына 70 миллион еуро инвестиция құйып жатыр. Зауыттың қуаттылығы жылына 500 мың өнім өндіруге дейін жетеді. Жоба 300-ге жуық жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Өнімді ішкі нарыққа да, аймақ елдеріне де жеткізу жоспарлануда. Осылайша, 2025 жылға арналған инвестициялық жобалар анағұрлым технологиялық және индустриялық бағдарланған үлгіге көшуді көрсетеді. Құрылымдық өзгерістер бизнес-климатты жақсартумен, әкімшілік рәсімдерді цифрландырумен және макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету жұмыстарымен қатар жүреді. Қазақстан бірте-бірте шикізат экспортының моделінен шығып, экономикалық өсуді қолдайтын және өңірлік бәсекеге қабілеттілікті қамтамасыз ете алатын салаларды дамытуда.
АЙМАҚТЫҚ ДАМУ
Қазақстанның әр аймағында жүзеге асырылатын жобалардың ауқымы айтарлықтай өзгереді. Инвестициялық жобалардың басым бөлігі Түркістан облысы мен Алматы қаласында жүзеге асырылуда. Түркістан облысында 15 жоба, Алматыда 14 жоба іске қосылады. Бұл өңірлердің экономикалық дамуына үлкен әсер етіп, жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, инвестиция көлемі бойынша Қостанай және Қарағанды облыстары көш бастап тұр. Бұл өңірлер өңдеу өнеркәсібі мен машина жасау салаларында маңызды жобаларды жүзеге асыруды жоспарлап отыр. Осы өңірлерде жүзеге асырылып жатқан жобалар өнеркәсіптік өндіріс пен өндірістік қуатты арттыруға бағытталған, бұл өз кезегінде Қазақстанның ұлттық экономикасын нығайтуға ықпал етеді.
Осылайша, 2025 жылы жоспарланған инвестицияның басым бөлігі өңдеуші өнеркәсіпке бағытталады. Бұл салаға 1200,7 млрд теңге көлемінде инвестиция ағыны күтілуде, бұл 19 640 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Бұл өндіріс саласының дамуына септігін тигізеді.
Қазақстанның машина жасау саласына да назар аударылады. Бұл салада 7,8 мыңнан астам жұмыс орны ашылады. Машина жасау – Қазақстан экономикасының маңызды салаларының бірі. Бұл секторға салынатын инвестиция отандық өндіріс қуатын арттыруға, жаңа технологияларды енгізуге және елдің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.
Қара металлургия өнеркәсібі де елеулі орын алады. Салаға 256 миллиард теңге инвестиция құйылып, бұл өндіріс қуатының артуына, жаңа жұмыс орындарының ашылуына және ішкі нарықтағы металлургия өнімдерінің үлесінің артуына ықпал етуде. Бұл саланың дамуы Қазақстанның өнеркәсіптік әлеуетін де арттырады.
ТОБЫҚТАЙ ТҮЙІН
Жобалардың толық қуатқа шығуы нәтижесінде жалпы өндіріс көлемі 2,2 трлн теңгені құрайды. Оның 0,8 трлн теңгесі экспортқа бағытталады. Бұл Қазақстанның халықаралық нарықтағы ықпалын арттырып, сыртқы саудадағы бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Сонымен қатар, жоспарланған жобалар арқылы импортты алмастыру көлемі 1,4 трлн теңгені құрайды деп күтілуде. Бұл қадам елдің отандық өндірісін нығайтып, импортқа тәуелділікті азайтады. Импортты алмастыру қазақстандық салалардың өнімділігін арттырып, ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етеді. 2025 жылы Қазақстанда жүзеге асырылатын инвестициялық жобалар – ел экономикасын әртараптандыруға, экспорттық әлеуетті арттыруға және жаңа жұмыс орындарын ашуға бағытталған маңызды бастамалар. Осы жобалардың нәтижесінде Қазақстан әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті елге айналады. Экономикадағы жаңа технологиялар, жаңа өндірістер мен жұмыс орындарын құру Қазақстанның ұзақ мерзімді дамуына үлкен мүмкіндіктер туғызады.
Нұрлайым ЖАҚЫПҚЫЗЫ
