Нашақорлық тек темекі шегушінің өзіне ғана емес, айналасындағы адамдарға да кері әсер етеді. Сондықтан Қазақстанда темекі шегуге болатын және болмайтын заңдар бар. Бүгін ғасырдан астам тарихы бар «Qazaq» газеті соған тоқталады.
«Право знать» Telegram арнасы авторының айтуынша, бастапқыда темекі шегуге қатаң тыйым салынған орындардың тізімін қарау маңызды. ҚР «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» кодексінің 110-бабының 5-тармағында темекі шегуге қатаң тыйым салынған, ал тыйым салуды бұзу әкімшілік жауапкершілікке әкеп соғатын орындар көрсетілген. Айталық, темекі өнімдерін, оның ішінде қыздырылатын темекісі бар өнімдерді, кальянға арналған темекіні, кальян қоспасын, электрондық тұтыну жүйелері мен олар үшін сұйықтықтарды тұтынуға тыйым салынады:
- білім беру ұйымдарында және аумағында, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың демалуына арналған орындарда;
- денсаулық сақтау ұйымдарында;
- қоғамдық тамақтану орындарында;
- мәдениет нысандарында, мұражайларда, кітапханалар мен лекторияларда, кинотеатрларда, театрларда, цирктерде, концерттерде және көрме залдарында, спорт ұйымдарында және дене шынықтыру ұйымдарында, спорт ареналарында және бұқаралық демалысқа арналған басқа да орындарында;
- түнгі клубтарда, дискотекаларда;
- пойыздарда, әуе, теңіз және өзен көлігі кемелерінде, сондай-ақ қалалық, қала маңындағы және қалааралық автомобиль қоғамдық көлігінің салондарында, метрода;
- әуежайларда, теміржолда, вокзалдарда, қоғамдық көліктің жабық аялдамаларында;
- мемлекеттік органдар ұйымдарында;
- үйлердің кіреберістерінде;
- жанармай құю станцияларының аумағында;
- ойын алаңдарында;
- жерасты өткелдерінде;
- автомобиль көлігінде оларда кәмелетке толмаған адамдар болған кезде.
Темекі шегуге осы тізімде жоқ жерлерде, сондай-ақ қоғамдық көліктің жабық аялдамаларында темекі шегуге арналған арнайы жабдықталған орындар бөлінген жағдайларда рұқсат етіледі.
«Арнайы жабдықталған орындарға бірқатар талаптар қойылады, соның ішінде көрнекті жерде «Темекі өнімдерін тұтынатын орын» деген жазу бар, сондықтан егер бұл талаптар орындалса, сіз темекі шегуге арналған орынды, мысалы, қоғамдық тамақтану орындарында оңай таба аласыз», – дейді аталған заңның жілігін шағып, майын ішкен сарапшы.
Темекі шегуге тыйым салынған жерлерде, әдетте, тыйым салу туралы ақпарат тақтайшалары көрінетін жерде орнатылады. Урналарда темекі шегуге болады, бірақ егер бұл урна «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР кодексінің 110-бабында көрсетілген объектілердің аумағында орналастырылса, онда темекі шегуге тыйым салынады.
«Егер біз қоғамдық тамақтандыру орындары туралы айтатын болсақ, онда сіз тек осы үшін арнайы жабдықталған жерлерде темекі шегуге болады. Егер сіз үйде орналасқан дүкеннен темекі шегетін болсаңыз, онда бұл заң бұзушылық болмайды. Бірақ, егер бұл дүкен білім беру ұйымының аумағында орналасқан болса, онда темекі шегуге тыйым салынады. Егер бұл сіздің үйіңіздің ауласы, саяжай, пәтер және т.б. сияқты жеке аумақ болса, онда сіз темекі шегуге болады, тыйым салынбайды», – деп түсіндіреді сарапшы.
ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 441-бабында бұрын қаралған орындарда темекі шегуге тыйым салуды бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген. Мәселен, дұрыс емес жерде темекі шеккені үшін – 15 АЕК мөлшерінде айыппұл. Егер бір жыл ішінде бұзушылық қайталап жасалса, онда айыппұл 20 АЕК-ке дейін артады. Ұшақ бортында темекі шеккені үшін 50 АЕК мөлшерінде айыппұл қарастырылады.
Айта кетейік, 2024 жылы 1 айлық есептік көрсеткіш мөлшері 3 692 теңгені құрайды.
Жанар ДӘУЛЕТҚЫЗЫ
