Тиімді зейнетақы жүйесін құру, әрбір азаматын мұңсыз қарттықпен қамтамасыз ету – кез келген мемлекет үшін басты міндеттердің бірі. Түптеп келгенде, зейнетақы жүйесіне бүгінде жұмыс істеп жүрген кез келген адамның келешегі деп қарауымыз керек. Сондықтан зейнетақы жүйесіндегі әрбір өзгеріске, оның көлеміне бәріміздің елең ете қалатынымыз да рас. Ғасырдан астам тарихы бар «Qazaq» газеті бүгін әлемнің елу еліндегі орташа зейнетақы көлеміне және зейнетке шығу жасына тоқталады.
| Мемлекет | Зейнетақы көлемі | Зейнетке шығу жасы | ||
| Ұлттық валюта | АҚШ доллары | Еркектер | Әйелдер | |
| Кувейт | 906 KWD | 2 994 USD | 50 жас | 50 жас |
| Біріккен Араб Әмірлігі | 10 200 AED | 2 777 USD | 55 жас | 50 жас |
| Дания | 2 400 EUR | 2 728 USD | 67 жас | 67 жас |
| Австрия | Ерлер үшін
2 268 EUR Әйелдер үшін 1 292 EUR |
2 573/ 1 466 USD | 65 жас | 60 жас
(2033 жылдан 65 жас) |
| Норвегия | 20 925 NOK | 2 353 USD | 67 жас | 67 жас |
| Швейцария | 1 953 CHF | 2 112 USD | 65 жас | 64 жас |
| Финляндия | 1 632 EUR | 1 855 USD | 68 жас | 68 жас |
| Израиль | 5 300 ILS | 1 662 USD | 67 жас | 62 жас |
| * Жапония | 183 396 JPY | 1 585 USD | 65 жас | 65 жас |
| АҚШ | 1 503 USD | 1 503 USD | 66 жас | 66 жас |
| Франция | 1 300 EUR | 1 478 USD | 62,6 жас | 62,6 жас |
| Нидерланд | 1 300 EUR | 1 477 USD | 68 жас | 68 жас |
| Италия | 1 194 EUR | 1 357 USD | 65 жас | 65 жас |
| Ирландия | 1 071 EUR | 1 217 USD | 66 жас | 66 жас |
| Швеция | 10 000 SEK | 1 080 USD | 67 жас | 67 жас |
| Аустралия | 1 505 AUD | 1 079 USD | 67 жас | 67 жас |
| Жаңа Зеландия | 1 600 NZD | 1 063 USD | 65 жас | 65 жас |
| Испания | 903 EUR | 1 027 USD | 65 жас | 65 жас |
| Ұлыбритания | 691 GBP | 936 USD | 65 жас | 65 жас |
| Кипр | 800 EUR | 909 USD | 65 жас | 65 жас |
| Германия | 782 EUR | 889 USD | 65 жас
(2031 жылдан 67 жас) |
65 жас
(2031 жылдан 67 жас) |
| Мексика | 18 000 MXN | 883 USD | 65 жас | 65 жас |
| Грекия | 722 EUR | 821 USD | 65 жас | 65 жас |
| Оңтүстік Корея | 910 000 KRW | 760 USD | 60 жас | 60 жас |
| Чехия | 14 373 CZK | 671 USD | 61 жас | 60 жас |
| Эстония | 582 EUR | 662 USD | 63,6 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
63,6 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
| Польша | 2 500 PLN | 632 USD | 65 жас | 60 жас |
| Португалия | 550 EUR | 625 USD | 65 жас | 65 жас |
| Словакия | 460 EUR | 523 USD | 62 жас | 59 жас |
| Литва | 440 EUR | 500 USD | 64,4 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
63,8 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
| Латвия | 411 EUR | 467 USD | 64,4 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
63,8 жас
(2026 жылдан 65 жас) |
| Венгрия | 135 000 HUF | 431 USD | 62 жас | 62 жас |
| Хорватия | 2 500 HRK | 377 USD | 65 жас | 60 жас |
| Түркия | 4 000 TRY | 293 USD | 60 жас (2044 жылдан 65 жас) | 58 жас
(2044 жылдан 65 жас) |
| Болгария | 489 BGN | 284 USD | 64 жас | 61 жас |
| Румыния | 1 071 RON | 246 USD | 63 жас | 58 жас |
| Бразилия | 1 250 BRL | 242 USD | 65 жас | 62 жас |
| Қазақстан | 94 733 KZT | 221 USD | 63 жас | 60,6 жас
(2027 жылдан 63 жас) |
| Әзербайжан | 370 AZN | 217 USD | 65 жас | 62,6 жас
(2027 жылдан 65 жас) |
| Ресей Федерациясы | 15 431 RUB | 205 USD | 61,6 жас
(2028 жылдан 65 жас) |
56,6 жас
(2034 жылдан 63 жас) |
| Иран | 80 250 IRR | 191 USD | 60 жас | 55 жас |
| Беларусь | 456 BYN | 178 USD | 63 жас | 58 жас |
| Украина | 4 533 UAH | 161 USD | 62 жас | 60 жас |
| Молдова | 2 256 MDL | 126 USD | 63 жас | 59,6 жас
(2028 жылдан 63 жас) |
| Армения | 43 800 AMD | 91 USD | 63 жас | 63 жас |
| Грузия | 70 жасқа дейін
260 GEL 70 жастан кейін 300 GEL |
89/ 102 USD | 65 жас | 60 жас |
| Өзбекстан | 924 780 UZS | 85 USD | 63 жас | 58 жас |
| Қырғызстан | 6 248 KGS | 73 USD | 63 жас | 58 жас |
| Аргентина | 5 446 ARS | 52 USD | 65 жас | 60 жас |
| Тәжікстан | 303 TJS | 27 USD | 63 жас | 58 жас |
| Дереккөз Visasam.ru | Инфографика Айнұр Қайратбекқызы | ||||
Ескерту:
* Заң бойынша 65 жасқа толған кез келген Жапония азаматы зейнетке шығу туралы өтініш жазуға құқылы. Дегенмен, жапондар 65 жаста зейнетке шығуға асықпайды. Өйткені, 70, 75 жаста зейнетке шыққандар әлдеқайда көп зейнетақы алады. Айта кетейік, жапондардың орташа өмір сүру ұзақтығы – 84,6 жас. Бұл көрсеткіш бойынша әлемде Гонконгтан (84,9 жас) кейінгі екінші орын алады. Салыстырмалы түрде айтар болсақ, бұл көрсеткіш Қазақстанда – 73,6 жасты құрайды.
ТОБЫҚТАЙ ТҮЙІН
4,8 млн халқы бар Тынық мұхитының оңтүстік-батысында орналасқан Жаңа Зеландияны әлемдік қауымдастық көбіне «зейнеткерлерге арналған жұмақ елге» балайды. Айтса айтқандай, елдегі халықтың орташа өмір сүру ұзақтығы 80-82 жасты құрайды, ал жаңазеландиялықтар зейнетке 65 жаста шығады. Бұл – бір. Екіншіден, орташа зейнетақы көлемі айына 1 000 АҚШ долларынан асады, яғни зейнетақы көлемі орташа айлықтың 40 пайызын құрайды. Үшіншіден, зейнетақы көлемі еңбек өтіліне, айлығына байланысты болмайды. Отбасылы адамға қарағанда жалғызбасты адам зейнетақыны көбірек алады. Бұны «Жалғызбасты адам барлық шығындарын өзі өтеуі қажет болғандықтан оған көбірек төленеді» деп түсіндіреді билік басындағылар. Төртіншіден, Жаңа Зеландияда зейнетақы алу үшін елдің азаматтығының бар-жоғы маңызды емес. Тек, зейнетақы тағайындалуы үшін 20 жастан бастап 10 жыл және 50 жастан кейін 5 жыл сол елде үздіксіз тұру керек. Мұндай мүмкіндік жер шарының басқа бірде-бір елінде жоқ.
Жанар ДӘУЛЕТҚЫЗЫ, «Qazaq» газеті
